Κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης, πρέπει να αφαιρεθεί και να επιστραφεί στον ασθενή πολύ μεγάλος όγκος αίματος. Για το σκοπό αυτό απαιτείται ειδική πρόσβαση. Μια ειδικός εξηγεί πώς λειτουργεί η λεγόμενη αρτηριακή παράκαμψη.
Στη Γερμανία, περισσότερα από 100.000 άτομα χρειάζονται αιμοκάθαρση. Η νεφρική τους λειτουργία είναι τόσο μειωμένη, ώστε να χρειάζονται μόνιμη θεραπεία υποκατάστασης νεφρικής λειτουργίας.
Αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί εσωτερικά ή εξωτερικά. Η εσωτερική ή περιτοναϊκή αιμοκάθαρση δεν είναι πολύ διαδεδομένη στη Γερμανία, καθώς χρησιμοποιείται μόνο από περίπου το 5% των ασθενών.
Πώς λειτουργεί η περιτοναϊκή αιμοκάθαρση;
Η περιτοναϊκή αιμοκάθαρση εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι το περιτόναιο (περιτόναιο) είναι διαπερασμένο από μικρούς πόρους για την ανταλλαγή ουσιών, γι’ αυτό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ημιπερατή μεμβράνη για τον καθαρισμό του αίματος.
Μέσω ενός καθετήρα, περίπου δύο λίτρα υγρού αιμοκάθαρσης διοχετεύονται στην κοιλιακή κοιλότητα αρκετές φορές την ημέρα, όπου παραμένουν για τέσσερις έως πέντε ώρες και στη συνέχεια αντικαθίστανται με νέο υγρό.
Έτσι, η καθαρισμός του αίματος με την περιτοναϊκή αιμοκάθαρση γίνεται συνεχώς, με αποτέλεσμα το καρδιά να επιβαρύνεται λιγότερο σε σύγκριση με την εξωτερική αιμοκάθαρση, η οποία πραγματοποιείται συνήθως τρεις φορές την εβδομάδα.
Επιπλέον, οι ασθενείς απολαμβάνουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία, καθώς δεν χρειάζεται να πηγαίνουν τακτικά στο κέντρο αιμοκάθαρσης – μετά από μια εκπαίδευση, μπορούν να αντικαταστήσουν οι ίδιοι το υγρό αιμοκάθαρσης στην κοιλιακή κοιλότητα.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι ασθενείς που χρειάζονται αιμοκάθαρση κατάλληλοι για περιτοναϊκή αιμοκάθαρση. Κριτήρια αποκλεισμού είναι, για παράδειγμα, συμφύσεις στην κοιλιακή κοιλότητα και φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου.
Στη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών που χρειάζονται αιμοκάθαρση, η αιμοκάθαρση πραγματοποιείται εξωτερικά μέσω αιμοκάθαρσης.
Το αίμα ρέει μέσω μιας συσκευής, όπου, διαχωρισμένο από ένα φίλτρο, διοχετεύεται σε ένα διάλυμα αιμοκάθαρσης που ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Μέσω της μεμβράνης, το νερό, οι ηλεκτρολύτες και τα μικρά μόρια, όπως η κρεατινίνη και η ουρία, μπορούν να διαχυθούν στο διάλυμα αιμοκάθαρσης, ενώ τα μεγάλα μόρια, όπως τα λίπη, οι πρωτεΐνες και τα αιμοσφαίρια, παραμένουν στο μηχάνημα.
72 λίτρα αίματος καθαρίζονται ανά αιμοκάθαρση
Ένα “κύκλωμα” δεν αρκεί για να αποτοξινώσει επαρκώς το αίμα: κατά την αιμοκάθαρση καθαρίζονται περίπου 72 λίτρα αίματος – παρόλο που ο άνθρωπος έχει μόνο πέντε έως έξι λίτρα αίματος. Μια αιμακαθαρτική διαδικασία διαρκεί τέσσερις έως πέντε ώρες.
Για κάθε θεραπεία καταναλώνονται 600 λίτρα νερού και 25 κιλοβατώρες ενέργειας, ενώ παράγονται περίπου 15 κιλά απορριμμάτων. Αυτά τα στοιχεία ανέφερε πρόσφατα η καθηγήτρια Dr. Wilma Schierling από το Πανεπιστημιακό Κλινικό Νοσοκομείο του Regensburg σε μια διαδικτυακή συνέντευξη τύπου της Γερμανικής Εταιρείας Αγγειοχειρουργικής και Αγγειοπαθολογίας (DGG).
Η αιμοκάθαρση είναι λοιπόν μια πολύ δαπανηρή θεραπευτική μέθοδος. Αυτό ισχύει και για την απαραίτητη προετοιμασία του ασθενούς. Για να είναι δυνατή η αφαίρεση και η επαναφορά μεγάλων όγκων, απαιτείται μια ειδική πρόσβαση, η λεγόμενη παράκαμψη.
Ο αγγλικός όρος σημαίνει “διακλάδωση” ή “παράπλευρη σύνδεση”. Η Schierling εξήγησε τι σημαίνει αυτό: “Η παράκαμψη είναι μια σύνδεση μεταξύ δύο αιμοφόρων αγγείων που κανονικά είναι χωριστά. Μια φλέβα συνδέεται χειρουργικά απευθείας με μια γειτονική αρτηρία, συνήθως στον βραχίονα.”
Αυτό αυξάνει σημαντικά τη ροή του αίματος στη φλέβα, αυξάνει τη διάμετρό της και παχαίνει το τοίχωμά της. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται ωρίμανση της παράκαμψης και διαρκεί συνήθως τέσσερις έως δώδεκα εβδομάδες, σε ηλικιωμένους ασθενείς ενίοτε και περισσότερο.
Όταν η φλέβα έχει διάμετρο περίπου 6 mm, βρίσκεται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από περίπου 6 mm κάτω από το δέρμα και η ροή της παράκαμψης είναι περίπου 600 ml/min, η παράκαμψη μπορεί να παρακεντηθεί για αιμοκάθαρση.
Μια παράκαμψη ακολουθεί τους δικούς της κανόνες
Η σωστή τοποθέτηση, χρήση και φροντίδα μιας παράκαμψης δεν είναι εύκολη υπόθεση. “Ως τεχνητή σύνδεση μεταξύ του αρτηριακού και του φλεβικού συστήματος, ένα ακολουθεί τους δικούς της κανόνες”, ανέφερε η αγγειοχειρουργός.
Πιθανές επιπλοκές είναι, για παράδειγμα, η δημιουργία στενώσεων έως και απόφραξη της παράκαμψης ή, ανάλογα με την τεχνική παρακέντησης, η δημιουργία σακουλών. Επίσης, η παράκαμψη μπορεί να αναπτύξει υπερβολική ροή αίματος, η οποία μακροπρόθεσμα επιβαρύνει την καρδιά και επιδεινώνει την αιμάτωση του χεριού. Αυτό μπορεί να φτάσει ακόμη και στο σημείο να νεκρωθούν τμήματα των δακτύλων.
Εάν η φυσική παράκαμψη του σώματος δεν είναι πλέον χρησιμοποιήσιμη για έναν από αυτούς τους λόγους, μπορεί εναλλακτικά να εμφυτευτεί μια τεχνητή παράκαμψη (προθετική παράκαμψη).
“Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο κίνδυνος επιπλοκών, για παράδειγμα απόφραξη του διακλαδώματος ή λοίμωξη, είναι αυξημένος σε σύγκριση με το φυσικό διακλάδωμα”, ενημέρωσε η Schierling. Η τελευταία επιλογή είναι τότε ένας καθετήρας αιμοκάθαρσης, η άκρη του οποίου βρίσκεται στον δεξιό κόλπο της καρδιάς και ο οποίος οδηγείται προς τα έξω μέσω του δέρματος.
Ωστόσο, ένας καθετήρας αιμοκάθαρσης ενέχει σημαντικά αυξημένο κίνδυνο τοπικών λοιμώξεων και λοιμώξεων του αίματος. Επίσης, μπορεί να προκληθεί στένωση στις μεγάλες φλέβες των άνω άκρων, γεγονός που καθιστά αδύνατη την μετέπειτα τοποθέτηση διακλάδωσης.
Λόγω των διαφόρων επιπλοκών, ένας καθετήρας αιμοκάθαρσης μειώνει τη διάρκεια ζωής του ασθενούς και, επομένως, θα πρέπει να αποφεύγεται, στο μέτρο του δυνατού.
Ο στόχος της DGG είναι να διατηρήσει το ποσοστό επιπλοκών στην αιμοκάθαρση όσο το δυνατόν χαμηλότερο, τόνισε η Schierling. Ένα σημαντικό εργαλείο για τη διασφάλιση της ποιότητας είναι το Γερμανικό Μητρώο παράκαμψης στο οποίο καταγράφεται από φέτος κάθε νέα πρόσβαση αιμοκάθαρσης.
Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης των νοσοκομείων, η εξιδικευμένη εταιρεία φοβάται μια επιδείνωση των συνθηκών για τα κέντρα που ειδικεύονται στη θεραπεία των προσβάσεων αιμοκάθαρσης.
Πηγές: Γερμανική Εταιρεία Αγγειοχειρουργικής και Αγγειοπαθολογίας (DGG)
Φίλιππος Ζάχαρης, Ειδικά ρεπορτάζ – Σύλλογοι Ασθενών και ΜΚΟ
