Σύμφωνα με πολλές ιατρικές έρευνες, περισσότερο από το 70% των πρόωρων θανάτων και των περιπτώσεων αναπηρίας θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, εάν οι άνθρωποι φρόντιζαν να κάνουν συστηματικά τις ετήσιες προληπτικές τους ιατρικές εξετάσεις και ακολουθούσαν τις οδηγίες του γιατρού τους. Η σύγχρονη ιατρική έχει αποδείξει ότι η τακτική και ολοκληρωμένη μελέτη της κατάστασης του οργανισμού μας, αλλά και η σύγκριση της υγείας μας από χρονιά σε χρονιά, παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της ζωτικότητας και της μακροζωίας.
Κατά την ετήσια προληπτική εξέταση, ο κλινικός γιατρός συγκεντρώνει πολύτιμες πληροφορίες για τον οργανισμό. Μέσα από την κλινική εξέταση, το οικογενειακό ιστορικό, τον τρόπο ζωής, το επάγγελμα και τις παλαιότερες παθήσεις, μπορεί να εκτιμήσει την πορεία της υγείας του ατόμου και να δημιουργήσει ένα εξατομικευμένο πακέτο εξετάσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι εξετάσεις προσαρμόζονται στις ανάγκες του κάθε ανθρώπου, ώστε να εντοπιστούν έγκαιρα πιθανοί κίνδυνοι και να γίνουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις πριν εμφανιστούν σοβαρές ασθένειες.
Σκοπός των προληπτικών εξετάσεων δεν είναι μόνο να εντοπιστεί μια νόσος, αλλά και να εκτιμηθεί ο ρυθμός γήρανσης του οργανισμού, να επιβραδυνθεί όπου είναι δυνατόν και να σχεδιαστούν τρόποι βελτίωσης της υγείας. Έτσι, ο γιατρός μπορεί να προτείνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, στη διατροφή ή και φαρμακευτική αγωγή, αν χρειάζεται, ώστε να αποφευχθούν επικίνδυνες εξελίξεις στο μέλλον.
Δεν υπάρχουν ίδιες εξετάσεις για όλους
Οι εργαστηριακοί έλεγχοι δεν είναι ίδιοι για κάθε άνθρωπο. Για παράδειγμα, μια γυναίκα με χαμηλή πίεση χρειάζεται διαφορετικό είδος check-up από μια γυναίκα που έχει κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, ακόμη κι αν είναι απόλυτα υγιής στην κλινική εξέταση.
Οι διαθέσιμες ιατρικές δοκιμασίες σήμερα ξεπερνούν τις 1.000, και κάθε εβδομάδα προστίθεται τουλάχιστον μία νέα, χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας.
Ωστόσο, οι εξετάσεις πρέπει πάντα να γίνονται με καθοδήγηση γιατρού. Όταν κάποιος παραλείπει την κλινική εξέταση και κάνει μόνος του εργαστηριακούς ελέγχους, μπορεί να καταλήξει σε λάθος συμπεράσματα ή σε άσκοπα και δαπανηρά τεστ. Ακόμα χειρότερα, μπορεί να καθυστερήσει τη διάγνωση μιας σοβαρής ασθένειας ή να θεωρήσει ότι είναι υγιής ενώ δεν είναι.
Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν τις εξετάσεις
Επιβεβαίωση αποτελεσμάτων:
Μια παθολογική τιμή δεν σημαίνει πάντα ότι υπάρχει πρόβλημα. Πολλές φορές χρειάζεται επανάληψη της μέτρησης για επιβεβαίωση, καθώς μπορεί να επηρεάστηκε από προσωρινούς παράγοντες.
Μην κάνετε εξετάσεις όταν είστε άρρωστοι:
Όταν το σώμα αντιμετωπίζει ένα οξύ νόσημα, ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα και πολλές τιμές στις εξετάσεις αλλάζουν προσωρινά. Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική κατάσταση του οργανισμού. Γι’ αυτό, προσυμπτωματικοί έλεγχοι (check-up) δεν πρέπει να γίνονται κατά τη διάρκεια μιας ασθένειας, εκτός αν το συστήσει ειδικά ο γιατρός.
Μην αλλάζετε τις καθημερινές σας συνήθειες πριν την αιμοληψία:
Είναι λάθος να αλλάζετε τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα ή τον ύπνο σας τις μέρες πριν την εξέταση, εκτός αν σας το ζητήσει ρητά ο γιατρός. Οι απότομες αλλαγές επηρεάζουν τα αποτελέσματα και μειώνουν την αξιοπιστία τους.
Για παράδειγμα, έντονη άσκηση από άτομο που δεν γυμνάζεται συνήθως μπορεί να αυξήσει την κρεατινοκινάση (ένζυμο που σχετίζεται με τους μυς), ενώ η νηστεία από την προηγούμενη μέρα μπορεί να αλλάξει ψευδώς τις τιμές του σακχάρου και της χοληστερίνης.
Σωστή ώρα και συλλογή δειγμάτων:
Τα δείγματα αίματος πρέπει να συλλέγονται όσο το δυνατόν πιο άμεσα από το εργαστήριο, χωρίς καθυστέρηση στη μεταφορά.
Η καλύτερη ώρα για αιμοληψία είναι νωρίς το πρωί, πριν τις 9:00 π.μ., και αφού το άτομο έχει παραμείνει νηστικό για περίπου 12 ώρες.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου αυτό αλλάζει – για παράδειγμα, σε μετρήσεις σακχάρου, η ώρα και η κατάσταση του οργανισμού μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το αποτέλεσμα. Αν το σάκχαρο μετρηθεί στις 11:00 π.μ. σε κάποιον που είναι νηστικός αλλά υγιής, μπορεί να φαίνεται φυσιολογικό, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι, λόγω των ορμονικών μεταβολών που συμβαίνουν το πρωί.
Γιατί δεν πρέπει να κάνετε αυτοδιάγνωση ή να βασίζεστε στο chatGPT
Είναι λάθος και επικίνδυνο να προσπαθεί κάποιος να ερμηνεύσει μόνος του τις εξετάσεις ή να ζητά διάγνωση και θεραπεία από το διαδίκτυο ή εφαρμογές όπως το ChatGPT. Οι τιμές που αναγράφονται στα εργαστήρια βασίζονται σε στατιστικά δεδομένα από ομάδες ανθρώπων – όχι σε κάθε ξεχωριστό άτομο.
Αυτό σημαίνει ότι:
Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι απολύτως υγιής, παρόλο που μια τιμή φαίνεται «παθολογική».
Αντίστροφα, μπορεί να υπάρχει ασθένεια, ενώ οι τιμές να φαίνονται «φυσιολογικές».
Επιπλέον, οι φυσιολογικές τιμές διαφέρουν όχι μόνο ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, αλλά και ανάλογα με την ηλικία, το σωματικό βάρος, τον τρόπο ζωής και τυχόν υπάρχουσες παθήσεις. Για παράδειγμα, μια τιμή που είναι φυσιολογική για έναν νέο άνδρα μπορεί να θεωρηθεί παθολογική για μια ηλικιωμένη γυναίκα.
Η σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων γίνεται μόνο από τον γιατρό, ο οποίος συνδυάζει τα εργαστηριακά ευρήματα με τη φυσική εξέταση, το ιστορικό, και την κλινική του εμπειρία. Μόνο έτσι μπορεί να αποφασιστεί αν χρειάζεται θεραπεία, επανάληψη εξετάσεων ή απλώς παρακολούθηση.
Το μήνυμα της προληπτικής ιατρικής
Η προληπτική ιατρική δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Η έγκαιρη διάγνωση και η τακτική αξιολόγηση της υγείας σώζουν ζωές. Μια ετήσια επίσκεψη στον γιατρό μπορεί να αποτρέψει σοβαρές ασθένειες, να μειώσει την ταχύτητα γήρανσης και να βοηθήσει τον άνθρωπο να ζήσει περισσότερα και καλύτερα χρόνια.
Συζητήστε ανοιχτά με τον γιατρό σας, ακολουθήστε τις οδηγίες του, και θυμηθείτε πως καμία διαδικτυακή πηγή, όσο εξελιγμένη κι αν είναι, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη γνώση, την εμπειρία και την κρίση του μάχιμου κλινικού ιατρού που σας εξετάζει προσωπικά.
Μοσχοβάκη Αναστασία
Ειδική παθολόγος
