Ιωαννίδης Νάσος, Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος MD MSc
Η πρόωρη εκσπερμάτιση (ΠΕ) αποτελεί μία από τις πιο συχνές σεξουαλικές διαταραχές στους άνδρες, με επίπτωση που κυμαίνεται μεταξύ 20–30% των ενηλίκων ανδρών σε κάποια φάση της ζωής τους. Αν και συχνά υποεκτιμάται λόγω δισταγμού των ασθενών να αναφερθούν, η ΠΕ έχει σημαντικές ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις στον άνδρα και στο ζευγάρι.
Τι είναι η πρόωρη εκσπερμάτιση;
Η ΠΕ ορίζεται ως η εκσπερμάτιση που συμβαίνει με ελάχιστο σεξουαλικό ερεθισμό ή πολύ σύντομα μετά την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, πριν ή αμέσως μετά τη διείσδυση, με αποτέλεσμα να προκαλεί ψυχολογική δυσφορία ή διαπροσωπικά προβλήματα.
Κλινικά κριτήρια
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και την American Urological Association (AUA):
Εκσπερμάτιση εντός 1–2 λεπτών από την είσοδο
Ανεπαρκής έλεγχος της εκσπερμάτισης
Συνέπειες ψυχολογικής πίεσης, όπως άγχος, απογοήτευση, ή προβλήματα σχέσης
Αιτιολογία
Η ΠΕ είναι πολυπαραγοντική, με συνδυασμό ψυχολογικών, νευρολογικών, γενετικών και βιοχημικών παραγόντων.
1. Νευρολογικοί και Βιοχημικοί Μηχανισμοί
Διαταραχή σεροτονινεργικής λειτουργίας: Μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο συσχετίζονται με μειωμένη αναστολή της εκσπερμάτισης.
Υπερευαισθησία του πέους: Αυξημένη αισθητικότητα στο επίπεδο των υποδοχέων.
Νευρολογικές διαταραχές: Παθήσεις που επηρεάζουν το κεντρικό ή περιφερικό νευρικό σύστημα (π.χ. πολλαπλή σκλήρυνση).
2. Ορμονικοί Παράγοντες
Περίσσεια ή έλλειψη τεστοστερόνης, λόγω λήψης ή λόγω γήρανσης-ανδρόπαυσης
Ενδοκρινικές δυσλειτουργίες, όπως του θυρεοειδή αδένα
3. Ψυχολογικοί Παράγοντες
Άγχος απόδοσης και στρες. Η επιδείνωση του προβλήματος είναι ραγδαία και οδηγεί συχνά σε ρήξεις στο ζευγάρι
Κακή σεξουαλική επικοινωνία ή προβλήματα σχέσεων
Προηγούμενα τραυματικά σεξουαλικά γεγονότα
4. Γενετικοί παράγοντες
Μελέτες δείχνουν κληρονομική προδιάθεση, πιθανώς συνδεδεμένη με πολυμορφισμούς των σεροτονινεργικών υποδοχέων.
Συμπτώματα και κλινική εικόνα
Σύντομος χρόνος μέχρι εκσπερμάτιση (συνήθως <2 λεπτά) Αίσθημα απώλειας ελέγχου Ψυχολογική δυσφορία, άγχος, ντροπή Σε χρόνια ΠΕ, οι άνδρες μπορεί να αναπτύξουν δευτερογενή σεξουαλική δυσλειτουργία, όπως στυτική δυσλειτουργία λόγω άγχους. Διάγνωση Η διάγνωση βασίζεται σε αναλυτικό ιατρικό ιστορικό, φυσική εξέταση και αιματολογικές εξετάσεις. Αρχική αξιολόγηση Χρονικός έλεγχος από διείσδυση μέχρι εκσπερμάτιση Εκτίμηση ψυχολογικών παραμέτρων (άγχος, κατάθλιψη) Σεξουαλικό ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων προηγούμενων θεραπειών και σχέσεων Εργαστηριακή και ειδική διάγνωση Ορμονικός έλεγχος: τεστοστερόνη, θυρεοειδικές ορμόνες Νευρολογική εκτίμηση σε περιπτώσεις υποψίας νευρολογικών παθήσεων Σεξουαλική θεραπεία και ερωτηματολόγια για αντικειμενική αξιολόγηση Θεραπεία Η θεραπεία της ΠΕ απαιτεί μία πολυδιάστατη προσέγγιση. 1. Συμπεριφορικές και σεξουαλικές τεχνικές Stop-start method: προσωρινή διακοπή της διέγερσης πριν την εκσπερμάτιση. Ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ασθενείς των οποίων οι επαφές δεν είναι συχνές. Squeeze technique: εφαρμογή πίεσης στη βάλανο για καθυστέρηση εκσπερμάτισης Ασκήσεις Kegel: ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους 2. Φαρμακευτική αγωγή Τοπικά αναισθητικά τζελ/σπρέι για μείωση ευαισθησίας, Προσοχή πρέπει να δίνεται στη χρήση προφυλακτικού με τα αναφερόμενα σκευάσματα. Αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs): π.χ. παροξετίνη, σερτραλίνη, βελτιώνουν την καθυστέρηση εκσπερμάτισης. Διαθέσιμα σκευάσματα υπάρχουν και στην Ελλάδα Δοκιμές με φάρμακα PDE5 σε συνδυασμό με SSRIs σε επιλεγμένες περιπτώσεις όπου η ΠΕ συσχετίζεται με στυτική δυσλειτουργία λόγω αυξημένου άγχους 3. Ψυχοθεραπεία και σεξουαλική συμβουλευτική Συμβουλευτική για μείωση άγχους Εκπαίδευση ζευγαριών στη σεξουαλική επικοινωνία Θεραπεία συμπεριφοράς και γνωστική αναδιάρθρωση σκέψεων Η ΠΕ πρέπει να αντιμετωπίζεται κατάλληλα, ανάλογα με την παθογένεσή της και ενώ μπορεί να μην είναι απειλητική για την ζωή του ασθενούς, μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους, ενοχών καθώς και στυτική δυσλειτουργία. www.iatronet.gr
