Η υπόφυση είναι ένας μεγάλης σημασίας ενδοκρινής αδένας, που
βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, πίσω από τη μύτη και στο ύψος των
ματιών, σε μία περιοχή που λέγεται τουρκικό εφίππιο (εφίππιο = σέλλα
αλόγου). Η περιοχή αυτή βρίσκεται κάτω από τα οπτικά νεύρα, πράγμα που
εξηγεί τις οπτικές διαταραχές που εμφανίζονται σε ορισμένους ασθενείς με
αδένωμα υπόφυσης. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός στην λειτουργία του
οργανισμού καθώς αποτελείται από διαφορετικές ομάδες κυττάρων που
παράγουν ορμόνες, όπως η προλακτίνη, η αυξητική ορμόνη, οι
γοναδοτροπίνες κά.
Τυχαιώματα Υπόφυσης
Τα τελευταία χρόνια η χρήση της μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου
στη διερεύνηση διαφόρων συμπτωμάτων, έχει ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη
τυχαίων ευρημάτων στην υπόφυση. Σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε
απεικόνιση για συμπτώματα κεντρικού νευρικού συστήματος η συχνότητα των
τυχαιωμάτων είναι 4-20% στην αξονική τομογραφία και 10-38% στην
μαγνητική τομογραφία. Τα τυχαιώματα της υπόφυσης μπορεί να έχουν τη
μορφολογία κυστικής βλάβης ή την τυπική εμφάνιση ενός αδενώματος της
υπόφυσης.
Αδένωμα Υπόφυσης
Το αδένωμα της υπόφυσης είναι ένας καλοήθης (συνήθως) όγκος που
αναπτύσσεται μέσα στην περιοχή του τουρκικού εφιππίου. Τα κύτταρά του
αδενώματος, αναπαράγονται ανεξέλεγκτα, όπως συμβαίνει και με τους όγκους
σε άλλα σημεία του σώματος. Τα αδενώματα της υποφύσεως αποτελούν
καλοήθη νεοπλάσματα επιθηλιακής προέλευσης που προέρχονται από τον
πρόσθιο λοβό της υποφύσεως. Αποτελούν το 10% των ενδοκρανιακών
νεοπλασμάτων ενώ σε αυτοψίες ανευρίσκονται σε ποσοστό έως και 15%.
Τα αδενώματα της υπόφυσης κατατάσσονται σε μικροαδενώματα (<1εκ)
και μακροαδενώματα (>1εκ). Μπορεί να είναι μη λειτουργικά τα οποία
χαρακτηρίζονται από την απουσία κλινικών συμπτωμάτων ή λειτουργικά οπότε
παράγουν ορμόνες ανάλογα με τον τύπο κυττάρων που τα αποτελούν με τα
αντίστοιχα κλινικά συμπτώματα.
Τα μη λειτουργικά αδενώματα μπορούν να εμφανίσουν σημεία από την
πίεση του τουρκικού εφιππίου όπως κεφαλαλφίες, διαταραχές της οπτικής
οξύτητας και διαταραχές των οπτικών πεδίων και σπανιότερα σημεία
υπουποφυσισμού. Η διάγνωσή τους τίθεται μετά από αποκλεισμό ορμονικής
υπερέκκρισης και επομένως η αρχική προσέγγιση του ασθενούς θα πρέπει να
περιλαμβάνει σημεία και συμπτώματα λειτουργικού υποφυσιακού αδενώματος.
Τα λειτουργικά αδενώματα της υπόφυσης ανάλογα με την ορμόνη την οποία
παράγουν μπορούν να οδηγήσους στην εμφάνιση νοσημάτων όπως η
υπερπρολακτιναιμία, η μεγαλακρία και η νόσος Cushing.
